1️⃣ Buhar Kaçağı Nedir?
Buhar kaçağı, basınçlı buharın boru hatları, bağlantı noktaları, vanalar veya ekipman yüzeylerinden kontrolsüz şekilde dışarı sızmasıdır.
- Enerji kaybına
- Ekipman ömrünün kısalmasına
- Güvenlik risklerine
neden olur.
2️⃣ Buhar Kaçağının Tespit Yöntemleri
A. Görsel ve İşitsel Yöntemler
- Boru hattı boyunca yürüyerek gözlem yapmak.
- “Tıslama” veya “ıslık” benzeri sesleri dinlemek.
- Ancak bu yöntem küçük kaçakları tespit etmekte yetersiz kalır.
B. Ultrasonik Kaçak Dedektörleri
- Kaçak buhar, yüksek frekanslı ses dalgaları üretir (20 kHz'in üzerinde).
- Ultrasonik dedektör bu sesleri algılar ve kullanıcıya ses/görüntü olarak iletir.
- Avantaj: Küçük kaçaklar bile çalışır durumda iken tespit edilebilir.
- Dezavantaj: Cihaz maliyeti yüksektir.
C. Termal Kameralar
- Kaçak noktası, etrafına göre daha sıcak olur.
- Termal kamera ile sıcaklık farkı görselleştirilebilir.
- Avantaj: Temassız ölçüm, geniş alan taraması.
- Dezavantaj: Düşük sıcaklık farklarında hassasiyet düşer.
3️⃣ Ölçüm ve Kaçak Miktarının Hesaplanması
A. Orifis Formülü ile Hesaplama
Kaçak miktarı yaklaşık olarak şu formülle bulunabilir:
Q=C⋅A⋅2⋅ρ⋅ΔPQ = C \cdot A \cdot \sqrt{2 \cdot \rho \cdot \Delta P}Q=C⋅A⋅2⋅ρ⋅ΔP
- Q: Kaçan buhar debisi (kg/s)
- C: Akış katsayısı (0,6 – 0,85 arası)
- A: Kaçak deliğinin kesit alanı (m²)
- ρ: Buharın yoğunluğu (kg/m³)
- ΔP: Basınç farkı (Pa)
Bu değerler, basınç ve sıcaklık ölçümlerinden çıkarılır.
B. Standart Tablolar
Bazı firmalar ve enerji mühendislik rehberleri, “delik çapı – basınç” ilişkisine göre yıllık enerji kaybı tabloları sunar. Örneğin:
- 3 mm delik, 7 bar basınç → yılda ~26.000 kg buhar kaybı (~15.000 TL enerji kaybı).
4️⃣ Kaçak Önleme ve Takip Sistemi
- Periyodik Kontrol: 6 ayda bir ultrasonik cihazla tüm tesis taranmalı.
- Kaçak Kayıt Sistemi: Kaçak yeri, boyutu, basınç ve tahmini maliyeti kayıt altına alınmalı.
- Onarım Planlaması: Üretimi durdurmadan yapılabilecek onarımlar önceliklendirilmeli.
- Eğitim: Bakım ekibi buhar hatlarının kritik noktaları konusunda eğitilmeli.
1️⃣ Nerede Buhar Kaçağı Olur?
- Kazan besi suyu tanklarında: Buhar enjeksiyonu ile suyu ön ısıtırken bağlantı noktalarında kaçak oluşabilir.
- Yoğuşma geri dönüş hattında: Arıtma öncesi kondens hattı boru ve vanalarında kaçak.
- Deaeratörlerde: Oksijen giderme işlemi sırasında buhar sızması.
2️⃣ Ölçüm Yöntemleri (Su Arıtma Tesisleri Özelinde)
- Ultrasonik Dedektör → En yaygın yöntem, özellikle deaeratör ve buhar enjeksiyon hatlarında.
- Termal Kamera → Sıcak noktaların tespiti, kaçak yerinin görsel doğrulaması.
- Basınç ve Debi Takibi → Buhar hattındaki basınç düşüşü veya beklenmeyen debi artışı kaçak göstergesidir.
3️⃣ Enerji ve Su Kalitesi Etkisi
- Buhar kaçağı enerji kaybına ek olarak, besi suyunun sıcaklık ve debi dengesini bozar.
- Bu da arıtma sistemindeki tuz giderme ve kimyasal dozaj süreçlerini etkileyebilir.
- Kaçak olan bölgede yoğuşma suyu kaçışı varsa, sistem ekstra ham su kullanmak zorunda kalır → işletme maliyeti artar.
TESPİT NOKTALARI
"Kazan besi suyu ön ısıtma hattı (buhar enjeksiyon noktası)",
"Yoğuşma geri dönüş hattı (kondens hattı)",
"Deaeratör buhar giriş flanşları",
"Buhar-hava tahliye vanaları",
"Buhar basınç düşürücü istasyonlar"
BAKIM PERİYOTLARI
"3 ayda bir ultrasonik kontrol",
"6 ayda bir ultrasonik + termal kamera kontrol",
"3 ayda bir ultrasonik kontrol",
"Aylık görsel ve işitsel kontrol",
"6 ayda bir basınç ve debi testi"
TAHMİNİ MALİYET ETKİSİ
"Kaçak başına yılda ~10.000 - 25.000 TL enerji kaybı",
"Kaçak başına yılda ~15.000 - 30.000 TL enerji kaybı",
"Kaçak başına yılda ~8.000 - 20.000 TL enerji kaybı",
"Kaçak başına yılda ~5.000 - 15.000 TL enerji kaybı",
"Kaçak başına yılda ~12.000 - 28.000 TL enerji kaybı"
