Kimyasal Dozajlama Sistemleri Nasıl Kurulur ve Ayarlanır?

Su arıtma, endüstriyel prosesler ve enerji üretimi gibi birçok uygulama alanında kullanılan kimyasal dozajlama sistemleri, süreçlerin verimli ve güvenli bir şekilde yürütülmesini sağlayan kritik ekipmanlardır. Özellikle doğru kurulum ve hassas ayarlama yapılmadığında, sistem verimliliği düşebilir ve maliyetler artabilir. Bu nedenle, bu sistemlerin kurulumu ve ayarlanması, dikkat ve uzmanlık gerektiren bir süreçtir.

Kimyasal Dozajlama Sistemi Nedir?

Kimyasal dozajlama sistemi; belirli bir prosesin ihtiyacına göre, sıvı ya da toz halindeki kimyasalların kontrollü şekilde sisteme verilmesini sağlayan otomatik veya manuel sistemlerdir. Bu sistemler genellikle;

• Su arıtma tesisleri,
• Endüstriyel proses hatları,
• Soğutma kuleleri,
• Buhar kazanları,
• Gıda ve içecek endüstrisi,
• Petrokimya tesisleri gibi birçok sektörde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kimyasal Dozajlama Sisteminin Temel Bileşenleri

1. Dozaj Pompası: Kimyasalı belirlenen debi ve basınçta sisteme ileten pompadır. Genellikle diyaframlı, pistonlu veya peristaltik tipler kullanılır.

2. Kimyasal Hazne/Tank: Kimyasal solüsyonların depolandığı, genellikle kimyasala dayanıklı malzemeden üretilmiş tanklardır.

3. Kontrol Paneli / Otomasyon Sistemi: Dozaj miktarını ve zamanlamasını kontrol eder. pH, ORP, iletkenlik gibi parametreleri izleyerek dozajı otomatik olarak ayarlayabilir.

4. Debi Metreler ve Sensörler: Sistemden geçen sıvı miktarını ve ölçüm verilerini kontrol paneline iletir.

5. Geri Akış Önleyici Valf ve Emniyet Elemanları: Kimyasalın geri akışını engeller, operatör güvenliğini sağlar.

Kimyasal Dozajlama Sistemleri Nasıl Kurulur?

1. Proses ve Su Analizi

Kuruluma başlamadan önce sistemin kurulacağı uygulama alanı analiz edilmelidir:

• Su analizi yapılarak pH, sertlik, iletkenlik, çözünmüş oksijen gibi değerler belirlenmelidir.
• Hangi kimyasalın kullanılacağı (örneğin antiskalant, pH düzenleyici, klor, koagülant vb.) netleştirilmelidir.

2. Uygun Ekipman Seçimi

• Dozaj pompası, ihtiyaca uygun debi (l/h) ve basınç (bar) değerlerine göre seçilmelidir.
• Kimyasal tankın hacmi, işletme süresi ve tüketim miktarına göre belirlenmelidir.
• Kimyasalın türüne göre malzeme seçimi yapılmalıdır (örneğin; asit için PVC, alkali için PE, solvent için PVDF).

3. Dozaj Hattının Hazırlanması

• Kimyasal tanktan dozaj pompasına ve ardından proses hattına giden boru tesisatı döşenir.
• Borular, kimyasal dayanıklı ve uygun çapta olmalıdır.
• Tesisat, kaçaklara ve geri akışa karşı sızdırmaz şekilde montajlanmalıdır.

4. Pompa ve Sensörlerin Montajı

• Pompa, tank seviyesinden daha aşağıya monte edilerek emiş kolaylaştırılır.
• Sensörler (pH, ORP, iletkenlik vb.) uygun akış noktalarına yerleştirilir ve kontrol paneline bağlanır.
• Tüm elektrik bağlantıları, topraklama ve güvenlik kontrolleri tamamlanır.

5. Güvenlik Önlemleri

• Tesisin bulunduğu ortamda uygun havalandırma sağlanmalıdır.
• Kimyasal buharlarına karşı operatörler için kişisel koruyucu ekipman (maske, gözlük, eldiven) kullanılmalıdır.
• Tanklara taşma önleyici sistem ve acil durdurma ekipmanları entegre edilmelidir.

Kimyasal Dozajlama Sisteminde Ayar Nasıl Yapılır?

1. Dozaj Miktarının Hesaplanması

• Dozaj hesaplaması, proses debisi ve kullanılacak kimyasalın etkili doz oranına göre yapılır.
  Örneğin:

  Proses suyu debisi = 10 m³/saat
  Kullanılacak kimyasal doz = 20 ppm
  Gerekli kimyasal miktarı = 10 x 20 = 200 g/saat

• Kimyasal yoğunluğu ve çözeltinin konsantrasyonuna göre hacimsel debi hesaplanarak pompaya girilir.

2. Pompa Kalibrasyonu ve Ayarı

• Pompa üzerindeki ayar mekanizmasından manuel olarak debi ayarlanabilir (genellikle %0-100 arası).
• Daha hassas sistemlerde, otomasyon üzerinden dijital ayar yapılır.

3. Sensör Kalibrasyonu

• pH, ORP gibi sensörler periyodik olarak standart solüsyonlarla kalibre edilmelidir.
• Kalibrasyon işlemi, sistemin doğru dozajlama yapması açısından büyük önem taşır.

4. Zaman Ayarlı Dozajlama (Opsiyonel)

• Bazı sistemlerde, belirli aralıklarla otomatik dozaj yapılması gerekebilir.
• Bu durumda zamanlayıcı veya PLC kontrolüyle periyodik dozajlama yapılabilir.

5. Geri Besleme Kontrolü

• Gelişmiş sistemlerde, sensör değerine göre otomatik dozaj yapılır. Örneğin pH seviyesi istenen değerin altına düştüğünde sistem otomatik asit dozajlar.
• Bu sistemlerde kontrol döngüsü (feedback loop) sayesinde stabil ve sürekli bir su kalitesi sağlanır.

Kurulum Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Periyodik bakım: Pompa diyaframları, valfler ve sensörler düzenli olarak kontrol edilip değiştirilmelidir.
• Yedek parça stoğu: Kritik parçalar için stok tutulması, sistem duruşlarını engeller.
• Operatör eğitimi: Sistemi kullanan personelin, kimyasal güvenliği, dozaj hesaplama ve arıza giderme konularında eğitilmesi gerekir.
• Rutin testler: Dozajın etkinliği, su testleriyle düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Kimyasal Dozajlama Sistemlerinde Karşılaşılan Yaygın Sorunlar